U owadów – hemolimfa bez
barwników oddechowych, brak funkcji transportowania gazów oddechowych, tę rolę
pełnią tkanki.
U reszty bezkręgowców – krew
przenosi O2 i CO2, nośnikiem tlenu jest jedno z białek: hemoglobina
(czerwona), hemocyjanina (niebieska), chlorokruryna (zielona).
U kręgowców – podział tkanki
łącznej płynnej na 2 typy:
1. Krew:
o
substancja międzykomórkowa, czyli
bezpostaciowe osocze o zabarwieniu żółtawym, zawierające ok. 90% wody, w którym
znajduje się około 9% związków organicznych, z czego znaczną większość stanowią
białka, np. odpornościowe i fibrynogen (tworzenie skrzepów – osocze pozbawione
fibrynogenu to surowica krwi, która nie krzepnie). W osoczu są rozpuszczone
glukoza, mała ilość hormonów, kwasów tłuszczowych i mocznika. 1% osocza
stanowią związki nieorganiczne takie, jak: K+, Mg2+, Ca2+,
NaCl, jony Fe z przemian hemoglobiny.
o
komórki krwi, czyli elementy morfotyczne:
·
Krwinki czerwone = erytrocyty
§ Ilość
– u młodego zdrowego mężczyzny jest ich ok. 5,4 mln/mm3 w krwi
obwodowej, u kobiety ok. 4,5 mln/mm3, noworodek ma ich 7 mln/mm3.
Ilość erytrocytów to cecha gatunkowa, ale
podlega znacznym wahaniom.
podlega znacznym wahaniom.
§ Budowa
– u ssaków najczęściej okrągłe i dwuwklęsłe, bez jąder, posiadają tylko błonę
komórkową, cytoplazmę i barwnik (utrata organelli w czasie rozwoju krwinek).
Dzięki temu ponoszą minimalne koszty własnego metabolizmu, całkowicie
poświęcone sa transportowi tlenu i częściowo dwutlenku węgla.
§ Okres
życia – bez zdolności podziałowych, żyją
krótko u człowieka tj. 100-120 dni. Słabnące wyłapywane sa przez specjalne
komórki śledziony i po części wątroby. Tam są trawione wraz z hemoglobiną.
§ Transport
– nie mają zdolności aktywnego ruchu, są przenoszone z prądem krwi.
§ U płazów
– mają jądra, są owalne, duże, żyją nawet 2 lata.
·
Krwinki białe = leukocyty
§ Budowa
– bezbarwne, o różnym kształcie najczęściej kulisty lub owalny, niektóre wytwarza
wypustki, zawsze są większe od erytrocytów, mają organella.
§ Występowanie
– krew i mała ilość w limfie
§ Podział:
v Granulocyty
– posiadają ziarnistości w cytoplazmie i płatowate jądro. Dzielą się na:
bazofile (= g. Zasadochłonne, 0,5-1% wszy leukocytów) , neutrofile (= g. Obojętnochłonne,
60% wszystkich leukocytów, chronią przed infekcjami, intensywnie wytwarzane w
czasie stanów zapalnych i inwazji drobnoustrojów) i eozynofile (= g. Kwasochłonne,
3% wszy leukocytów, niszczą obce białka, np. alergeny, intensywnie wytwarzane w
czasie zarażeń pasożytami, chorobami zakaźnymi bakteryjnymi i wirusowymi).
v Agranulocyty
– nie mają ziarnistości w lekkozasadochłonnej cytoplazmie, posiadają kuliste
lub nerkowate jądro. Dzielą się na: limfocyty (okrągłe, liczne tzn. 25-35% wszy
leukocytów, mają duże kuliste jądro, do krwi trafiają w formie mało aktywnej,
kontakt z ciałem obcym czyli antygenem aktywuje je) i monocyty (5-8% wszy
leukocytów, utrzymują czystość biochemiczną organizmu, mogą wydostawać się poza
światło naczyń krwionośnych, dzięki zdolności ruchu pełzakowatego przedostają
się do tkanek i są komórkami żernymi, dojrzałe monocyty to makrofagi, żyją
bardzo krótko 3-5 dni, ale rozkładają w tym czasie ogromne ilości bakterii oraz
szczątków obumarłych komórek czy fragmentów tkanek)
·
Płytki krwi = trombocyty
§ Budowa
– oderwane, bezbarwne, różnokształtne fragmenty cytoplazmy dużych komórek
szpikowych.
§ Ilość
– 200-400 tys/mm3
§ Życie
– dość krótko, bo 8-10 dni, niewykorzystane niszczone w śledzionie
§ Rola
– inicjacja krzepnięcia krwi, udział w homeostazie naczyń krwionośnych czyli w
zachowaniu ich ciągłości.
Wszystkie elementy
morfotyczne powstają w czerwonym szpiku kostnym, w jamach szpikowych kości płaskich
i długich, a także w przestrzeniach między beleczkami kostnymi nasadowych
części kości.
Szpik kostny czerwony w 6-7
roku zaczyna być zastępowany przez szpik żółty = tłuszczowy, który nie wytwarza
komórek krwi. U osoby dorosłej szpik kostny czerwony obecny jest tylko w tkance
kostnej gąbczastej. Szpik żółty u takiej osoby znajduje się przede wszystkim w
jamach szpikowych kości długich.
Ø Rola:
·
Oddechowa – dostarczanie tlenu z płuc do
wszystkich komórek ciała, ominięcie ograniczeń dyfuzji prostej
·
Wydalnicza – transport szkodliwych i zbędnych
produktów metabolizmu, głównie CO2 oraz związków azotu
·
Odżywcza – transport materiałów energetycznych
i budulcowych do wszystkich komórek
·
Odpornościowa = immunologiczna – procesy chroniące
organizm
Termoregulacyjna – utrzymywanie ciała w
stałej temperaturze poprzez rozprowadzanie ciepła
2. Limfa = chłonka:
·
Rola – pośredniczy w wymianie substancji
między krwią a resztą tkanek oraz funkcja immunologiczna
·
Skład:
§ bezpostaciowe
osocze podobne składem do osocza krwi, z trochę większą ilością tłuszczy.
Osocze limfy powstaje jako przesącz z naczyń włosowatych do przestrzeni
międzykomórkowych