Przejdź do głównej zawartości

Botrytis cinerea

Botrytis cinerea Pers to grzyb nekrotroficzny, określany jako gronowiec szary, zaliczany do klasy workowców. Wywołuje on chorobę roślin zwaną szara pleśnią. Patogen nie jest wyspecjalizowanym, atakuje bowiem dość szeroką gamę roślin: ogrodowe, polne, drzewa, rośliny doniczkowe, ozdobne. Nie ma również sprecyzowanej fazy rozwoju rośliny, w której grzyb oddziałuje. Może mieć to miejsce
na różnych etapach rozwojowych i w różnych częściach organizmu, mianowicie od nasion po owoce. Jeśli chodzi o rośliny warzywne, działalność gronowca szarego stwierdzono u: pomidora, fasoli, sałaty. Wśród roślin sadowniczych atakuje on: maliny, porzeczki, winorośl, u truskawek może obniżyć plony nawet o 30–60%. Niestety do infekcji może dochodzić nawet podczas przechowywania w chłodni. Botrytis cinerea Pers pojawia się też na roślinach ozdobnych: różach, goździkach, daliach, cyklamenach. Dowiedziono również, że patogen atakuje rośliny takie jak majeranek czy estragon. Niestety mimo prób ochrony kiełków, siewek i sadzonek, uszkadzane są one nawet w tunelach foliowych, inspektach czy szklarniach.

Choroba szarej pleśni charakteryzuje się występowaniem śladów pylącego nalotu i przebarwieniami, tzw. plamami. Na siewkach wielu roślin można zaobserwować zbrunatnienie łodyg. Porażone pąki kwiatowe również są brunatne i zamierają. Jeśli chodzi o całe dorosłe osobniki, efektem ich porażenia są brunatne plamy, gnijące na owocach. Miejsca zmienione chorobowo pokrywają się szarym nalotem, który pyli, pomiędzy znajdują się czarne, twarde i okrągłe owocniki grzyba.
Źródłem rozprzestrzeniania się Botrytis cinerea Pers są martwe części roślin, np. kora, gdzie grzyb zimuje w formie przetrwalników lub grzybni. Wiosną dochodzi do wzrostu temperatury, co bardzo stymuluje grzyb do rozpoczęcia aktywności chorobotwórczej. Optimum temperatury dla tego patogena (w zależności od innych warunków środowiska) wynosi 15-24 °C, z uwzględnieniem wilgotności powietrza (powyżej 90%), będącej skutkiem przedwiośnia i opadów. W mniej sprzyjających warunkach choroba może przybrać formę utajoną.
Botrytis cinerea może być pasożytem lub saprofitem, a taka klasyfikacja jest skutkiem jego obecności zarówno na żywych jak i martwych częściach roślin.

Tab. 1. Ewolucja strategii ochrony przed szarą pleśnią na przykładzie winorośli
Okres
Strategia ochrony
Czynnik determinujący
przed rokiem 1980
zabiegi wykonywane w okresie od początku dojrzałości jagód do zbiorów
tradycyjny sposób/kalendarz oprysków
pocz. lat 80-ych
zabiegi wykonywane w fazie kwitnienia oraz okresie przedzbiorczym
wykrycie infekcji kwiatów
połowa lat 80-ych
racjonalizacja zabiegów wykonywanych w okresie kwitnienia i przed zbiorami
dodatkowe informacje dotyczące cyklu rozwojowego
koniec lat 80-ych
rozpoczęcie monitoringu okresów infekcji w celu ustalenia terminu zwalczania

początek wprowadzania modeli matematycznych do badania przebiegu infekcji oraz badanie sezonowej odporności grzyba na fungicydy
początek lat 90-ych
równoczesne monitorowanie okresów infekcji oraz odporności na fungicydy w celu określenia terminu zabiegów oraz rodzaju użytego fungicydu
koniec lat 90-ych
powszechne wprowadzenie systemu monitoringu szarej pleśni oraz odporności na fungicydy
wprowadzenie powszechnego monitoringu w wielu krajach uprawy winorośli

Obecnie by zwalczać grzyb stosuje się chemiczne środki mające chronić rośliny. Niestety, opisywany patogen potrafi szybko dostosowywać się tak, by stać się odpornym na działanie zastosowanych fungicydów. Możliwością na zastąpienie tej metody staje się poznanie mechanizmów obronnych występujących naturalnie w roślinach oraz ich uaktywnianie przy zastosowaniu określonych elicytorów, czy biostymulatorów.

Dowiedziono, że najwcześnniejszą reakcją rośliny na atak patogena, czy podanie jej elicytora, bądź biostymulatora jest wytwarzanie reaktywnych form tlenu (RFT), a wśród nich przede wszystkim anionorodnika ponadtlenkowego, nadtlenku wodoru i rodnika hydroksylowego. RFT mogą działać bezpośrednio antymikrobiologicznie, jako cząsteczki sygnałowe w indukcji odporności systemicznej rośliny, bądź brać udział w tworzeniu lignin. Ma to swój oddźwięk w tworzeniu bariery, jaką jest ściana komórkowa w próbie ataku przez patogena. Jeśli chodzi o funkcje RFT należy też wspomnieć o ich udziale w syntezie fitochelatyn, czy w reakcji nadwrażliwości.
Powstawanie RFT i ich stężenie jest stale kontrolowane w roślinie przez układ antyoksydacyjny, a tu ważną rolę odgrywa działanie enzymów: peroksydazy, katalazy, dysmutazy ponadtlenkowej.



Komentarze

Popularne posty z tego bloga

Spermatogeneza + Schemat przebiegu spermatogenezy

Spermatogeneza Definicja procesu Spermatogeneza jest procesem przebiegającym w gonadach osobnika męskiego. Ma on na celu wytworzenie męskich komórek rozrodczych – plemników . Przebieg spermatogenezy ryc. 1. Schemat przebiegu spermatogenezy Podstawą do rozpoczęcia spermatogenezy są pierwotne komórki płciowe zwane też  komórkami prapłciowymi (gonocyty) .  Zawartość materiału genetycznego w tych komórkach to 2n. W stadium płodowym komórki te dzielą się mitotycznie, zwiększając swoją liczbę. Część degeneruje, cześć przechodzi do spoczynku (stadium prespermatogonialne). Ok. 3 miesiąca życia z komórek prapłciowych tworzą się spermatogonia , z których powstają natomiast  spermatocyty I rzędu  – największe komórki ( 3-4 rok życia ). Te ostatnie to komórki z ilością materiału genetycznego 2n, powstałe również w wyniku podziałów mitotycznych. Wydarzenia te są etapem nazywanym  spermatogoniogenezą . Po niej następuje kolejny,  spermatocytogeneza . Rozpoczyna się

Rozmnażanie storczyków - keiki

Storczyki wytwarzają nasiona, jednak ich wysiew i otrzymywanie dorosłej rośliny jest czasochłonne i nie zawsze skuteczne. 

Aparaty szparkowe

Aparat szparkowy to niezwykle ważny element funkcjonalny rośliny. 

Bluszcz - roślina w kulturze, sztuce, religii

Bluszcz pospolity ( Hedera helix L . ) jest gatunkiem zwanym wiecznie zielonym pnączem. Hedera helix L. należy do rodziny araliowatych ( Araliaceae ) i jest jedynym jej przedstawicielem w polskiej florze. Stanowi on również jedyne polskie pnącze o liściach zimotrwałych. Siedliska posiada on w lasach całej Polski. Podlega on jednak ochronie prawnej, mimo że jest gatunkiem inwazyjnym. Występuje on w całej Europie i Azji Mniejszej.

Ajoloty, czyli „węże z łapkami”

Co wyjdzie ze skrzyżowania węża, kreta i dżdżownicy? Komisja etyczna ds. nauki tym się nie zainteresuje, bo coś takiego już istnieje w naturze. W Meksyku żyją 4 endemiczne gatunki gadów z rodziny Bipedidae, przypominające węże z krecimi łapkami.