Botrytis
cinerea
Pers to grzyb nekrotroficzny, określany jako gronowiec szary, zaliczany
do klasy workowców. Wywołuje on chorobę roślin zwaną szara
pleśnią. Patogen
nie jest wyspecjalizowanym, atakuje bowiem dość szeroką gamę
roślin: ogrodowe, polne, drzewa,
rośliny doniczkowe, ozdobne. Nie ma również sprecyzowanej fazy
rozwoju rośliny, w której grzyb oddziałuje. Może mieć to miejsce
na różnych etapach rozwojowych i w różnych częściach organizmu, mianowicie od nasion po owoce. Jeśli chodzi o rośliny warzywne, działalność gronowca szarego stwierdzono u: pomidora, fasoli, sałaty. Wśród roślin sadowniczych atakuje on: maliny, porzeczki, winorośl, u truskawek może obniżyć plony nawet o 30–60%. Niestety do infekcji może dochodzić nawet podczas przechowywania w chłodni. Botrytis cinerea Pers pojawia się też na roślinach ozdobnych: różach, goździkach, daliach, cyklamenach. Dowiedziono również, że patogen atakuje rośliny takie jak majeranek czy estragon. Niestety mimo prób ochrony kiełków, siewek i sadzonek, uszkadzane są one nawet w tunelach foliowych, inspektach czy szklarniach.
na różnych etapach rozwojowych i w różnych częściach organizmu, mianowicie od nasion po owoce. Jeśli chodzi o rośliny warzywne, działalność gronowca szarego stwierdzono u: pomidora, fasoli, sałaty. Wśród roślin sadowniczych atakuje on: maliny, porzeczki, winorośl, u truskawek może obniżyć plony nawet o 30–60%. Niestety do infekcji może dochodzić nawet podczas przechowywania w chłodni. Botrytis cinerea Pers pojawia się też na roślinach ozdobnych: różach, goździkach, daliach, cyklamenach. Dowiedziono również, że patogen atakuje rośliny takie jak majeranek czy estragon. Niestety mimo prób ochrony kiełków, siewek i sadzonek, uszkadzane są one nawet w tunelach foliowych, inspektach czy szklarniach.
Choroba
szarej pleśni charakteryzuje się występowaniem śladów pylącego
nalotu i przebarwieniami, tzw. plamami. Na siewkach wielu roślin
można zaobserwować zbrunatnienie łodyg. Porażone pąki kwiatowe
również są brunatne i zamierają. Jeśli chodzi o całe dorosłe
osobniki, efektem ich porażenia są brunatne plamy, gnijące na
owocach. Miejsca zmienione chorobowo pokrywają się szarym nalotem,
który pyli, pomiędzy znajdują się czarne, twarde i okrągłe
owocniki grzyba.
Źródłem
rozprzestrzeniania się Botrytis
cinerea
Pers są martwe części roślin, np. kora, gdzie grzyb zimuje w
formie przetrwalników
lub grzybni.
Wiosną dochodzi do wzrostu temperatury, co bardzo
stymuluje grzyb do rozpoczęcia aktywności chorobotwórczej.
Optimum temperatury dla tego patogena (w zależności od innych
warunków środowiska) wynosi 15-24 °C, z uwzględnieniem wilgotności
powietrza (powyżej 90%), będącej skutkiem przedwiośnia i opadów.
W mniej sprzyjających warunkach choroba może przybrać formę
utajoną.
Botrytis
cinerea
może być pasożytem
lub saprofitem,
a taka klasyfikacja jest skutkiem jego obecności zarówno na żywych jak i martwych
częściach roślin.
Tab.
1. Ewolucja strategii ochrony przed szarą
pleśnią
na przykładzie winorośli
Okres
|
Strategia ochrony
|
Czynnik
determinujący
|
przed rokiem 1980
|
zabiegi wykonywane w
okresie od początku dojrzałości jagód do zbiorów
|
tradycyjny
sposób/kalendarz oprysków
|
pocz. lat 80-ych
|
zabiegi wykonywane w
fazie kwitnienia oraz okresie przedzbiorczym
|
wykrycie infekcji
kwiatów
|
połowa lat 80-ych
|
racjonalizacja zabiegów
wykonywanych w okresie kwitnienia i przed zbiorami
|
dodatkowe informacje
dotyczące cyklu rozwojowego
|
koniec lat 80-ych
|
rozpoczęcie
monitoringu okresów infekcji w celu ustalenia terminu zwalczania
|
początek wprowadzania
modeli matematycznych do badania przebiegu infekcji oraz badanie
sezonowej odporności grzyba na fungicydy
|
początek lat 90-ych
|
równoczesne
monitorowanie okresów infekcji oraz odporności na fungicydy w
celu określenia terminu zabiegów oraz rodzaju użytego fungicydu
|
|
koniec lat 90-ych
|
powszechne wprowadzenie
systemu monitoringu szarej pleśni oraz odporności na fungicydy
|
wprowadzenie
powszechnego monitoringu w wielu krajach uprawy winorośli
|
Obecnie
by zwalczać grzyb stosuje się chemiczne środki mające chronić
rośliny. Niestety, opisywany patogen potrafi szybko dostosowywać
się tak, by stać się odpornym na działanie zastosowanych
fungicydów. Możliwością na zastąpienie tej metody staje się
poznanie mechanizmów obronnych występujących naturalnie w
roślinach oraz ich uaktywnianie przy zastosowaniu określonych
elicytorów, czy biostymulatorów.
Dowiedziono,
że najwcześnniejszą reakcją rośliny na atak patogena, czy
podanie jej elicytora, bądź biostymulatora jest wytwarzanie
reaktywnych form tlenu (RFT), a wśród nich przede wszystkim
anionorodnika ponadtlenkowego, nadtlenku wodoru i rodnika
hydroksylowego. RFT mogą działać bezpośrednio
antymikrobiologicznie, jako cząsteczki sygnałowe w indukcji
odporności systemicznej rośliny, bądź brać udział w tworzeniu
lignin. Ma to swój oddźwięk w tworzeniu bariery, jaką jest
ściana komórkowa w próbie ataku przez patogena. Jeśli chodzi o
funkcje RFT należy też wspomnieć o ich udziale w syntezie
fitochelatyn, czy w reakcji nadwrażliwości.
Powstawanie
RFT i ich stężenie jest stale kontrolowane w roślinie przez układ
antyoksydacyjny, a tu ważną rolę odgrywa działanie enzymów:
peroksydazy, katalazy, dysmutazy ponadtlenkowej.
Komentarze
Prześlij komentarz
Zapraszamy do komentowania, każdą uwagą warto się podzielić