Przejdź do głównej zawartości

Błękitna krew - ile w niej "szlachetnych" cech?

Skąd wzięło się powiedzenie, że w żyłach szlachetnie urodzonych płynie błękitna krew? Jak dużym frazesem jest to stwierdzenie, a jakie potwierdzenie zyskuje w faktach biologicznych? Redakcja biostrefa.net zdecydowała się na pewne dochodzenie...

Dopiero kilka lat temu dość głośnym odkryciem były wyniki badań z niemieckiego Instytutu badań polarnych i morskich im. Alfreda Wegenera. Otóż dowiedziono tam, że ośmiornice zdolność adaptacji do trudnych warunków temperaturowych zawdzięczają niczemu innemu jak posiadaniu błękitnej krwi. Konkretnie hemocyjanina, czyli niebieski barwnik oddechowy, pozwala ośmiornicom żyć nawet w temperaturze zamarzania. 

Hemocyjanina jako barwnik oddechowy pełni u ośmiornic dokładnie tę samą funkcję, co hemoglobina u ludzi - transportuje tlen. Ta metaloproteina zamiast żelaza (występującego w hemoglobinie) w centrum cząsteczki posiada miedź. Zagadką pozostawało jednak jak związek ten może efektywnie pełnić swoją rolę w temperaturze zamarzania, nawet w -1.8 st. C przy podobnej wydajności co w powyżej 30 st. C. 


Okazało się iż hemocyjanina posiada różne konfiguracje. U gatunku ośmiornicy o łacińskiej nazwie Pareledone charcoti, która żyje w wodach Antarktydy, barwnik ten jest genetycznie i funkcjonalnie inny niż jego postać wyizolowana z krwi ośmiornic z klimatu ciepłego. W pierwszym przypadku zapewnia on bowiem przekazywanie cząsteczek tlenu do komórek ciała w temperaturze bliskiej 0 st. C. Znaczna różnica w formie hemocyjaniny jest efektem działania ewolucji, a konkretyzując o takich przypadkach głosi teoria populacji izolowanych. Jest to tym bardziej zrozumiałe iż ośmiornice to tzw. gatunki niewędrowne. Ich życie jest stosunkowo krótkie, podzielone na stadia rozwoju, podczas których zwierzęta te nie opuszczają nie tylko danego obszaru geograficznego, ale nawet określonego przedziału zbiornika wodnego. Przez taki tryb życia wyeksponowane bywają na niekorzystne warunki środowiska, stąd wysoko rozwinięta zdolność do adaptacji. 

Jednak nie tylko ośmiornice wyposażone są w niebieski barwnik krwi. Barwniki z grupy hemocyjanin występują także u innych bezkręgowców, m.in. stawonogów. Mięczaki takie, jak choćby znany powszechnie Ślimak zaroślowy (Arianta arbustorum), czy winniczek (Helix pomatia), posiadają niebieski barwnik krwi rozpuszczony w hemolimfie. Przy czym niebieska barwa ujawnia się dopiero po utlenowaniu hemocyjaniny, odtlenowana jej postać jest bezbarwna. Czy więc powiedzenie o szlachetnie urodzonych i ich błękitnej krwi wzięło się od biesiadowania przy stole pełnym "smakołyków" ze ślimaków?..


Bardziej prawdopodobne jest iż niebieska krew, która miała płynąć w żyłach szlachetnie urodzonych była jedynie błędną interpretacją ich wyglądu zewnętrznego. Różnił się on znacznie od pracujących w polu, spalonych słońcem robotników. Osoby szlachetnie urodzone wręcz unikały słońca, zyskując przez to bardzo bladą karnację delikatnej skóry, przez którą przebijały naczynia krwionośne. A bardziej z białymi ciałami kontrastowały oczywiście te niosące krew odtlenioną, a więc przybierającą wrażenie ciemnej, nadinterpretując - niebieskiej. Ludzka krew, zawierająca hemoglobinę, czerwony barwnik krwi, nigdy jednak nie zmieni koloru. Ale również królowie wykrwawiali się w pojedynkach i wojnach, tak więc pewnie weryfikowano ówczesne wyobrażenia. Co więc mogło być powodem przeświadczenia o niebieskokrwistych władcach?

Prawidłową odpowiedzią zdają się być książęce i królewskie przyzwyczajenia. Uściślając, to jedno prowadzące do występowania choroby o nazwie srebrzyca (argyria). Za chorobę tą odpowiadało bogactwo, przepych, a tak naprawdę spożywanie posiłków na srebrnej zastawie. Przyjmowanie znacznych ilości srebra powoduje bowiem objaw w postaci zmiany koloru skóry na sinawy, niebieskawy. Przebarwienia takie obejmują tylko niektóre fragmenty skóry lub całą jej powierzchnię, w zależności od stopnia nasłoneczniania. I tu pojawia się powiązanie z unikaniem słońca przez osoby urodzone w wyższych klasach. Stan chorobowy mógł ustępować po zaprzestaniu przyjmowania związków srebra, stąd też osoby degradowane, wypędzane z pałaców, jak mówiono, traciły także swoją "błękitną" krew.



Opracowanie: Iza Kołodziejczyk




Źródło:
"ZWIERZĘTA POLSKI. ŚLIMAKI I MAŁŻE POLSKI" Rafał Wąsowski, Aleksander Penkowski
"Biologia" Solomon, Berg, Martin, Villee
http://www.sebiology.org/


Photos Selected by freepik


Komentarze

Popularne posty z tego bloga

Spermatogeneza + Schemat przebiegu spermatogenezy

Spermatogeneza Definicja procesu Spermatogeneza jest procesem przebiegającym w gonadach osobnika męskiego. Ma on na celu wytworzenie męskich komórek rozrodczych – plemników . Przebieg spermatogenezy ryc. 1. Schemat przebiegu spermatogenezy Podstawą do rozpoczęcia spermatogenezy są pierwotne komórki płciowe zwane też  komórkami prapłciowymi (gonocyty) .  Zawartość materiału genetycznego w tych komórkach to 2n. W stadium płodowym komórki te dzielą się mitotycznie, zwiększając swoją liczbę. Część degeneruje, cześć przechodzi do spoczynku (stadium prespermatogonialne). Ok. 3 miesiąca życia z komórek prapłciowych tworzą się spermatogonia , z których powstają natomiast  spermatocyty I rzędu  – największe komórki ( 3-4 rok życia ). Te ostatnie to komórki z ilością materiału genetycznego 2n, powstałe również w wyniku podziałów mitotycznych. Wydarzenia te są etapem nazywanym  spermatogoniogenezą . Po niej następuje kolejny,  spermatocytogeneza . Rozpoczyna się

Rozmnażanie storczyków - keiki

Storczyki wytwarzają nasiona, jednak ich wysiew i otrzymywanie dorosłej rośliny jest czasochłonne i nie zawsze skuteczne. 

Aparaty szparkowe

Aparat szparkowy to niezwykle ważny element funkcjonalny rośliny. 

Bluszcz - roślina w kulturze, sztuce, religii

Bluszcz pospolity ( Hedera helix L . ) jest gatunkiem zwanym wiecznie zielonym pnączem. Hedera helix L. należy do rodziny araliowatych ( Araliaceae ) i jest jedynym jej przedstawicielem w polskiej florze. Stanowi on również jedyne polskie pnącze o liściach zimotrwałych. Siedliska posiada on w lasach całej Polski. Podlega on jednak ochronie prawnej, mimo że jest gatunkiem inwazyjnym. Występuje on w całej Europie i Azji Mniejszej.

Ajoloty, czyli „węże z łapkami”

Co wyjdzie ze skrzyżowania węża, kreta i dżdżownicy? Komisja etyczna ds. nauki tym się nie zainteresuje, bo coś takiego już istnieje w naturze. W Meksyku żyją 4 endemiczne gatunki gadów z rodziny Bipedidae, przypominające węże z krecimi łapkami.